دقیقا دو سال بعد از اینکه عربستان اعضای همکار خود در اوپک را متقاعد کرد تا به نیروهای بازار اجازه دهند تا قیمت نفت را تعیین کند، این مکانیسم به صورت نیم بند فعالیت کرده است. ۳۰ نوامبر این روند منجر به آن شد تا اعضای اوپک متعهد به حذف ۱.۲ میلیون بشکه از تولید روزانه جهانی نفت شوند، اگر کشورهای غیر اوپک مثل روسیه نیز ۶۰۰ هزار بشکه دیگر از تولید خود را کاهش دهند. این رقم معادل ۲ درصد تولید جهانی است، بیشتر از چیزی که بازارهای انتظار داشتند و نشان می دهد که اوپک هنوز نمرده است.

اندازه کاهش تولید پیشنهادی که نخستین کاهش از ۲۰۰۸ بوده، موجب افزایش قیمت نفت برنت به بالای ۵۰ دلار در هر بشکه شد. برخی دلالان تصور می کنند که این شاید آغازی برای پایان یافتن مازاد عرضه در بازار نفت باشد، دورانی که قیمتها بیش از ۵۰ درصد کاهش یافت و تولیدکنندگانی مثل ونزوئلا تا ورطه سقوط و فروپاشی پیش رفتند. تا زمانی که رونق قیمتها ادامه داشته باشد، عربستان احتمالا می تواند به این واقعیت بی اعتنایی کند که راهبرد قبلی اش به ضرر اوپک و کشورهای غیر اوپک بوده و توافق اخیر می تواند جان تازه ای را به ایران رقیب دیرینه اش بدهد. البته ادامه روند صعودی قیمت نفت بستگی به این دارد که کشورهای غیر عضو اوپک مثل روسیه تاچه حد به تعهد خود برای کاهش تولید در نشست ۹ دسامبر پایبند باشند. البته این مساله به تولیدکنندگان شیل نفت در آمریکا و رویای ترامپ برای قطع وابستگی به واردات نفت نیز بستگی خواهد داشت.

از پایان سپتامبر زمانی که اوپک برای دستیابی به توافقی در الجزایر برای کاهش تولید اقدام کرد، خالد الفالح وزیر نفت عربستان و بیژن زنگنه وزیر نفت ایران در یک بازی استقبال از خطر در آن موقع وارد شده بودند که به احتمال زیاد مانع از دستیابی آن جلسه به نتیجه نهایی و روشن شد. قیمت نفت از آن به بعد با نوسانات زیادی روبرو شد. چند روز قبل از نشست وین، برخی تحلیلگران شانس ۳۰ درصدی را برای موفقیت قائل بودند. تحلیلگران شرط بندی کرده بودند که در صورت شکست این نشست قیمت نفت به زیر ۴۰ دلار کاهش خواهد یافت و اوپک با فروپاشی روبرو می شود.

ولی عربستان، متوجه شد که عمل گرایی بهترین گزینه است. کاهش وعده داده شده برای کاهش ۴.۶ درصدی تولید از سوی بسیاری از اعضای دیگر اوپک نیز منعکس شده است، هر چند ایران این اجازه را دارد تا سطح تولیدش را با توجه به لغو تحریم های هسته ای، افزایش دهد. این مساله نه تنها برای عربستان آزاردهنده است بلکه احتمالا بیشتر به نفع ایران خواهد بود اگر روند صعودی قیمت نفت ادامه یابد، چرا که عربستان ۴۸۶ هزار بشکه از تولیدش را کاهش خواهد داد. عربستان قول داده است تا تولید نفت را به ۱۰.۰۵ میلیون بشکه در روز برساند که این رقم کمتر از سطح سه ماه نخست ۲۰۱۶ خواهد بود.

علاوه بر این، طرح های دولت برای مدرنیزه کردن اقتصاد و خصوصی سازی آرامکو، شرکت نفت دولتی، تا حد زیادی به افزایش قیمت نفت بستگی خواهد داشت. این مطلب را بوشان بحری از موسسه مشاوره «ای آی اچ اس» بیان کرده است.

وی افزود: عربستان به درآمدهای نفتی بالاتری نیاز دارد تا به عنوان پلی تبدیل به یک اقتصاد کمتر وابسته به نفت عمل کند. اوپک استدلال می کند که کاهش نسبی فعلی موجب افزایش سرمایه گذاری در منابع جدید نفت خام خواهد شد که مانع از کمبود عرضه در آینده می شود.

این کاهش از اول ژانویه عملی خواهد شد و حداقل ۶ ماه طول خواهد کشید. در این مدت، تجار ترافیک نفتکش را زیر نظر خواهند داشت تا از این مساله مطمئن شوند که آیا نفتکش های کمتری بنادر را ترک خواهند کرد. البته آنها نمی توانند پایبندی روسیه به کاهش ۳۰۰ هزار بشکه ای تولید را تحت نظارت قرار دهند چرا که اکثر نفت تولیدی روسیه از طریق خط لوله منتقل می شود. این مطلب را آبیشک دشپنده از بانک ناتیکسیس اعلام کرده است. وی بر این باور است که این توافق می تواند موجب کاهش ذخایر جهانی نفت در سال آینده شود. تولید غیر اوپک نیز امسال کاهش یافته، این مساله انگیزه برای کاهش تولید اوپک را بیشتر کرده است.

برخی دلالان حتی قبل از این توافق نیز نسبت به افزایش قیمت نفت امیدوار بود. پیر آندوراند از یک صندوق پوشش ریسک نیز گفت: توافق اوپک می تواند قیمت نفت را به بالای ۶۰ دلار طی چند هفته افزایش دهد. وی به این مساله اشاره دارد که دلالان اکثرا روی شکست اوپک شرط بندی کرده بودند و اکنون کشورهای بزرگ مصرف کننده باید خود را در برابر افزایش قیمت محافظت کنند. شرکتهای هواپیمایی به عنوان مثال باید خود را در برابر افزایش هزینه های سوخت پوشش دهند.

اگر قیمت نفت به روند صعودی ادامه دهد، تولیدکنندگان شیل در آمریکا تولید را افزایش می دهند و این می تواند موجب کاهش مجدد قیمتها شود. البته این اتفاق با آن سرعتی که برخی تصور می کنند، روی نخواهد داد. برخی گمانه زنی ها نسبت به این مساله وجود دارد که تولیدکنندگان شیل نسبت به توانایی خود برای تولید نفت با قیمت پایین اغراق کرده اند. ولی هنوز بسیاری از آنها توانسته اند به تولید ادامه دهند و در بازار بمانند، بر خلاف تلاش اوپک برای از بین بردن آنها. اوپک نمی تواند یک پیروزی حتی بدتر از شکست را از دو سال گذشته اعلام کند.

منبع: اکونومیست